Сэтгэлээ чагнахуй-3

  Олоон жилийн өмнө харь улсад удаан хугацаагаар сурч билээ. Хэдий хүсэн мөрөөдөж, зорьж очсон ч гэлээ дөнгөж 20 хүрсэн насандаа, анх удаа эцэг эхээсээ холдон олон жил амьдарсан нь сэтгэл зүйд маань маш хүндээр тусч билээ.

Сэтгэл гутрал, бухимдал (англиар depression) гэх сэтгэлзүйн өөрчлөлтөнд орсоноо явцын дунд мэдсэн сэн. Тэр үед мэдэрч байсан дааж давшгүй их гуниг гутрал, сэтгэлийн хоосролыг үгээр илэрхийлэхэд бэрх юм. Гэхдээ тэр бүхнийг давж гарсандаа би баярладаг. Тэр явдлын ачаар би өөрийгөө таньж мэдсэн, өөрийн сэтгэлзүйн онцлог, хир хязгаараа мэдэж авсан. Мөн аливааг давж гарах сэтгэлийн тэнхээтэйгээ олж мэдсэн нь хамгийн чухал.

Сүүлийн хэд хоногуудад яг тэр үеийнх шиг мэдрэмжүүд төрөх боллоо. Гэнэт ямар нэг шалтгаангүйгээр сэтгэлээр унаж, амьдрал бүхэлдээ саарал, уйтгартай болж... юу ч хийсэн сонирхолгүй мэт, хэнтэй ярьж, юу хийвэл дээрдэх бол гэж бодон орох байх газраа олж ядах...

Юм бүхэн учир шалтгаантай байдаг даа... би яагаад ингээд байнаа?...

Ер нь бухимдсан үедээ эгч дүү, найз нартаа яриад л тайвширчихдаг сан. Гэтэл энэ удаад бүгдэнтэй нь яриад ч нэмэр алга. Блогтоо бичвэл яадаг юм бол...

Энэ лав Өлзийтөгсийн номноос болсон дог оо. "Хотын үлгэрүүд" гэдэг номыг нь уншиж эхэлсэн юм. Юм болгоны учир шалтгаан, үр дагаварыг гярхай ажиглаж, гүнзгий шүүн тунгааж, төсөөлөн бодож явдаг болох нь зохиолоос нь илэрхий. Яг тэр хэмнэлд нь би өөрөө автаж эхэлсэн юм шигээ. Амьдрал, үхэл, хайр, гэр бүл гээд том сэдвүүдээр зогсохгүй навч, гар, ширээ гэх мэт чухал бус санагдах зүйлсийг ч өлгөн авч, тэдгээрийн талаар эргэцүүлэн, этгээд сонин дүгнэлтүүдийг гаргасан байх юм. "Насандаа ахадсан олон зүйлийг бодож, шаналж, гуниж явдаг, нэг бодлын бусад эмэгтэйчүүдийг бодвол би их азгүй хүн" гэж Өлзийтөгс өөрийгөө хэлсэн байсанчлан яруу найрагч, зохиолч хүний сэтгэл дотор яг тийм байнгын салхи шуургатай, тогтворгүй, хуйсагнасан байдал оршиж байдаг бололтой. Би өөрөө их эмзэг мэдрэмтгий сэтгэлзүйтэй хүн тул тэр байдлыг өөртөө тусгаж аваад байна уу даа. Одоо айгаад дахиж номыг нь уншихгүй байгаа. Тэгээд аль болох бага юм бодож, сэтгэлээр унаж эхэлвэл өөр зүйл хийн өөрийгөө сатааруулж, гунигтай байдлаа тоож анзаараад байлгүй, бас арилгах гээд хичээгээд байлгүй, арилж үгүй болтол нь зүгээр зөнд нь орхих хэрэгтэй болохыг мэдээд байгаа.

Би ганцаараа ийм юм болов уу, надтай адилхан хүн байдаг болов уу?

Ном уншаад сүрхий ухаажаад, өөдрөг жавхаалаг болчихлоо гэсэн чинь бүр эсрэгээрээ эргэх шив. Миний уншсан номонд учир байв уу, эсвэл надад учир байв уу?

Сэтгэлээ чагнахуй-2

Сэтгэл өөрөө бас нэг эрхтэн гэдэг. Үнэхээр сэтгэл өвддөг, шархалдаг, бас эмчлэгддэг.

Миний сэтгэлийн эмчилгээ гэж үзээд байсан Л.Өлзийтөгсийн номын хувьд би эндүүрч байсан бололтой. Хадмуудтайгаа үүссэн зөрчлөө би тэр номын ачаар давж гарсан гэж бодож байсан маань биш байж. Тэр ном үнэхээр сайн ном, залуу хүн бүр уншууштай ном гэж үзсэн хэвээрээ байна. Харин миний асуудлыг шийдэгч нь миний найз байсныг би сая ухаарлаа. Хар багын, дотны найздаа долоон булчирхайгаа тоочиж нэг оройжин хөгжилдөж суусан юм. Тэр орой л миний хамаг гомдол цөхрөл, уур хилэн арилж ухаарал, шийдэл толгойд минь харван орсон болохыг анзаарлаа.

Хүний анд нөхөр хичнээн агуу, хичнээн үнэтэй вэ!

Нэг асуудал замхартал дараагийнх нь босоод ирдэг ямархан ч хорвоо юм бэ дээ. Тэр нь бас л өчүүхэн жаахан хумхын тоос шиг зүйл, гэхдээ л миний хэдэн ч алтан өдрийг бүүдийлгэж чадсан юм даа. Шалтгаан нь юу байсан гээч? Уйдах. Надад гэр бүл, ажил төрөл, хангалттай эд хөрөнгө, эрүүл мэнд байна, гэтэл бас уйдмааргүй байна гэнээ. Хүн яг яавал бүрэн аз жаргалтай байдаг юс бол оо? Үргэлж аз жаргалтай байх угаасаа боломжгүй. Гэхдээ л уйтгар гуниг, зовлон шаналгаа үнэхээр хэцүү юм аа. тэрийг мэдрэхгүй байхыг хичээх хэрэгтэй юу, эсвэл мэдэрсэн чигтээ өнгөрч арилахыг нь хүлээх учиртай юу?  Энэ бичлэгээ асуултаар дуусгаж орхиоп дараа үргэлжлүүлье. Хэт орой болсон байна, жаахан унтаад авъя.

Сэтгэлээ чагнахуй - Л.Өлзийтөгс

 Саяхнаас Л.Өлзийтөгс-ийн "Үзэхийн хязгаар" гэдэг номыг уншиж байгаа юм. Сүүлийн үед нэлээд алдаршаад байгаа энэ зохиолч бүсгүйн үзэл бодол, амьдралд хандах хандлага надад олон мартсан зүйлийг маань сануулж, бас олон зүйлийг шинээр ухааруулж байна. Хамгийн гол нь болох амьдралаа "томоор" харах ухаан миний дотоод ертөнцөд томоохон өөрчлөлт авчирч байх шиг.

Өөрөөр хэлбэл, биднийг зовоож байгаа ихэнх хүнд хэцүү, шаналгаатай асуудлуудыг "томоор харвал" яг үнэндээ өчүүхэн зүйлс байдаг. Илүү өргөн хүрээнд харах хэрэгтэй гэсэн үг, гэхдээ мэдээж гэнэт харъя гээд харчихаж бас болдоггүй л дээ. "Томоор харж эхлэх" буюу харах өнцгөө өөрчлөхийн тулд ямар нэг онцгой үйл явдал, хэн нэгний цагаа олсон үг, үйлдэл гэх мэт зүйлс тус болдог бололтой юм. Миний хувьд тэр нь энэхүү ном байлаа.

Номын талаар биш өөрт төрсөн сэтгэгдэл, бий болсон өөрчлөлтүүдээ бичье гэж бодож байна.

Сүүлийн үед цорын ганц гэж хэлж болох сэтгэлийн шаналгаа маань энэ номыг уншсаны дараа тайлагдлаа. Юу гэхлээр, би урьд бичсэнчлэн хадмуудтайгаа амьдардаг. Хадмууд маань нас дээр гарсан жирийн л хөгшид. Би бас сайн, мууг хослуулсан жирийн л нэг эмэгтэй/бэр. Хэргийн гол нь хадам, бэрүүд нэг гэрт байхаар үүсдэг ахуйн жижиг зөрчлүүдээс болж бидний харьцаа нэлээн муудсан байсанаас ялих ялихгүй зүйлд нэг нэгэндээ уурлаж, гомдож, хорсдог, нэгнээ байнга муулдаг болчихсон байлаа. Байдал нэлээн хурцдаж, миний тэвчээр хязгаартаа хүрсэн мэт санагдаж байлаа. Гэтэл ухаалаг зохиолч бүсгүйн ачаар хүсвэл би энэ байдлыг өөрөөр харж болно гэдгээ ухаарч, өөрөөр харах хүч чадлыг олж авсан юм. Хадмууд маань маш муу хүмүүс болоод намайг зовоогоод байсан юм биш, би их муу хүн болоод хадмууддаа адлагдаад байсангүй. Бид өөр хүмүүс тул яах ч аргагүй ялгаа байсан, харин бидний харьцаа хүйтэн хөндий болсон байсан тул тэр ялгаагаа харилцан хүндэлж, хүлээн зөвшөөрдөггүй байсан. Тэр хүйтэн хөндий байдал олон сар жилийн явцад бий болсон байсан, харин тэр байдлыг зөөллөх хэрэгтэй гэсэн ухаарал миний дотор үүссэн нь энэ номын л ач. Надад тийм ухаарал төрснийг би өөрөө бүрэн ойлгож ч амжаагүй байхдаа хадмууддаа бэлэг барьж, харьцаагаа засах алхмыг тэр дор нь хийж, үр дүнгээр нь шагнуулсан юм даа. Нуруун дээрх том хар чулуу авагдсан шиг санагдана.

Инээд

Шөнө болтол кино үзээд нойр хулжчихлаа. Тэхээр бодсон зүйлсээ бичихээс дээр ажил алга даа.

Хоёр кино үзсэний сүүлийнх нь инээдмийн кино байлаа. Женифер Анистоны тоглосон "Миллерийнхэн" гэдэг кино. Надад ер нь инээдмийн кино л хамгийн тохирох юм байнаа. Өөдрөг байдлаа байнга хадгалж байхад минь  тустай. Ялангуяа зарим нэг шалтгааны улмаас сэтгэл таагүй байгаа ийм үед эхэлж үзсэн Gravity(Sandra Bullock) шиг кино үзэлтгүй юм байна. Олон Оскар авсан болохоор нь л сонирхоод үзчихлээ. Яахав үзүүштэй л кино байна.

За үндсэн сэдэвтээ оръё. Би угийн их нухацтай(серьёзный) хүн болоод тэр үү, хошин шогийн мэдрэмж муутай, манай гэр бүл ер нь нэг тиймэрхүү. Гэхдээ хүн өөрөө хичээвэл шогийн мэдрэмжээ дээшлүүлж болдог шиг байгаам. Тиймээс тэр талаар уншиж судлаад, янз бүрийн аргууд ч туршиж байлаа. Одоо ч заримдаа хошин байя гэж хичээдэг. Ер нь хошин наргианч зантай хүнд хүн бүр дуртай байдаг, ажил нь бүтэмжтэй, өөрт нь ч амар байдаг гэж би боддог. Хэцүү байдалд орохоороо хошин талаас нь харахаар хөнгөрөөд л ирдэг шдэ. Тэгээд би сая өөрт тохиолдсон хөгтэй явдлуудаа санаж, facebook-н "Бидэнд тохиолдсон хөгтэй явдлууд" группт бичье гэж бодоод дурсамжуудаа онгичив оо. Гэтэл тоймтой юм орж ирдэггүй. Хэт орой болоод толгой ажиллахгүй байж болох, эсвэл надад үнэхээр хүнийг татаалгаад байх хөгтэй явдал тийм цөөн тохиолдсон юм болов уу? Тэгээд нэг ийм дүгнэлт хийлээ. Би хөгжилтэй түүх санахгүй байгаа нь дараах шалтгаануудтай байж болно:

1. Би их даруухан охин байсан тул надад хөгтэй явдал бараг тохиолдоггүй байсан.
2. Би хэт нухацтай хүн учраас ямар ч зүйлийг нухацтай талаас нь хараад хөгжилтэй талыг нь харалгүй өнгөрөөдөг байсан
3. Эсвэл бүр мартсан байж болох. Уг нь хуучин хөгтэй явдлуудаа ч марталгүй, шинийг ч "бүртгэж авч", ХОШИН ШОГИЙН ХАВТАС-андаа цуглуулж байх хэрэгтэй байх.

Ямар ч байсан хүн ямар нөхцөл байдалд, ямар сэтгэл санаатай байгаа нь шогийн мэдрэмжид их нөлөөлдөг юм билээ. Нэг удаа гадаадад хэсэг байж байгаад харих замдаа онгоцонд "Just for laughs" гээд хүмүүсээр тоглоом хийдэг нэвтрүүлгийг үзээд нулимсаа гартал, хүмүүсийг гайхаад эргэж хартал инээж билээ. Дараа нь гэртээ үзсэн чинь тийм ч инээдтэй санагдахаа больсон байсан.

Сэдвээсээ халиад нэг юм бичихэд Ж.Анистон, С.Буллок хоёулаа миний хайртай жүжигчид. Гол нь тэдний алиа хошин зан нь надад их таалагддаг. Бас мэдээж үзэсгэлэнтэй, чадварлаг жүжигчид.

Инээд сэтгэл сэргээж, эрүүлжүүлж, залуужуулдаг гэдэг. Би гэтэл амьдралдаа тохиолдсон хамгийн хошин явдлаа одоо болтол санадаггүй, мөн хачин аа. Хүн бүрт хошин шогийн мэдрэмж их бага хэмжээгээр байдаг, тэрийгээ илрүүлж, тордож байх хэрэгтэй гэх юм билээ. Би олон хүмүүсийн, тэр тусмаа танихгүй хүмүүсийн дунд хээв нэг алиалаад, хүмүүсийг инээлгэчихээд яваад өгдөг болохсон гэж боддиймаа.

Амьдрал богино ч гэсэн амжуулж инээж, баярлаж, хайрлаж, мэдэрч, үзэж, сонсож, амталж авах цаг хангалттай байгаа шүү дээ. Энэ ухаарлаа харин мартахгүй байхсан. Мартвал энд бичсэнээ уншаад сэргээж байхаа мартахгүй юмсан!

Цоо шинэ "БИ"

Нэрнээсээ аваад өөдрөг зүйл бичих гэж байгаа нь харагдаж байгаа биз? Тиймээ, алийн болгон гутранги байхав, хааяа өөдрөг сэтгэгдлээ бас бичиж байхаар шийдлээ. Хүний амьдралд сайн муу ээлжилдэг жамаар миний амьдралын нэгэн сэргэлт, сэхээрэл, ухааралын үе эхэлсэн шиг байна.

Саяхан л боож үхэх шахаж, "нервтээд" байсан би гэдэг хүн "сэтгэлийн амар амгалангийн өрөө"-ний үүдийг нээгээд ороод явчихлаа. Бухимдлынхаа шалтгааныг мэдэж байсан ч, яаж тайлах ухаанаа олохгүй явж байгаад гэнэт нэг өдөр тэнгэр цэлмэх шиг, бурханы шийтгэл дууссан мэт нэг л өдөр гэгээн ухаарал толгойд маань харван орж ирлээ. Сайн найзын буянд, мэдээллийн эрин зууны ачаар яг надад хэрэгтэй байсан мэдээлэл, ухааралаа олж авлаа. Хүн өөрийнхөө учрыг л олсон байхад бусад бүх зүйлийн учир аяндаа л олддог юм байна, ямар ч байсан миний хувьд тийм байна. Би өөрийнхөө учрыг олоод, өөртэйгөө эвлэрэнгүүт бусдыг ойлгох, бусадтай зөв харьцах, бусдад туслах зэрэг чадвар нэмэгдэж, ажлын бүтээмж дээшилж, шинийг сурах, хийж бүтээх эрмэлзэлээр дүүрээд ирдэг юм байна. Нэг талаас цоо шинэ БИ гэдэг хүн бий болсон ч юм шиг, нөгөө талаас миний дотор байсан хүч, чадвар сэтгэлзүйн дарамтандаа боогдож байгаад одоо ил гарч байна уу гэлтэй.

"Нэгэнт өөрийгөө олсон хүн ахин юуг ч гээдэггүй" гэсэн онч үг байдаг билээ. Тэрний дагуу би өөрийгөө олоон жилийн өмнө олсон гэж бодож байсан атлаа сүүлийн үед хааяахан алдчих гээд байх болсон, харин энэ удаад дахин алдахгүйн тулд өөрөөсөө чангахан шиг зуураад авахаа мэдье ээ байз!

Богинохон энэ амьдралдаа өөрийгөө дахин гээгээд байлгүй, хийж чадах бүх зүйлээ хийж амжуулаад буцахад л болно буй заа.